Dades de l'llibre

Unhas letras para Cilistro
MARÍA XESÚS VÁZQUEZ LOBEIRAS
O conxunto de estudos que se abordan neste monográfico de GRIAL que pecha o ano, comprende traballos de persoas que nos dedicamos á filosofía universitaria e, con máis ou menos fortuna, tamén á tarefa de pensar, ben que con tan escasa coma non indesexable repercusión fóra das nosas aulas e das nosas vidas. Hai tamén un cuarto traballo dunha filóloga e investigadora rosaliana, a quen precede a súa sona como muller que pensa.
Xuntámonos aquí co gallo de dedicarlle unhas letras á primeira figura indiscutible do pensamento galego: Celestino Fernández de la Vega (1914-1986), Cilistro, posición gañada, sabemos que sen pretendelo, en virtude do rango filosófico da súa obra principal, O segredo do humor (Ed. Galaxia, 1963), así como do brillo e elegancia dos textos breves publicados postumamente baixo o título de Ensaios a proba do tempo (Ed. Galaxia, 2009), sen esquecer a audacia da súa edición de Heidegger: Da esencia da verdade (Ed. Galaxia, 1956), que confrontou a censura franquista co gallo de anoar o pensamento galego ao centroeuropeo.
Cilistro non produciu unha obra extensa, pero afitou o tiro ao tratar o tema que lle propuxeron os editores de Galaxia: o humor. Pero Cilistro non fixo o que lle pediron, non investigou só sobre o humorismo galego, senón que abordou o tema dun xeito universal e con tanta fondura como rigor, como non podía por menos que facelo unha cabeza xenuinamente filosófica.
Baixo este impacto xorden os traballos deste número: Antonio Blanco Salgueiro confróntanos coa actualidade do tema do humor no ámbito da filosofía da linguaxe de tradición anglosaxoa e oriéntanos sobre a retranca dende a óptica da teoría dos actos de fala de Austin. Amoesta levemente a Cilistro por esquecer que, precisamente, a fala cotiá é camiño aberto onde nace o humor, sobre todo se o debemos considerar como expresión da mentalidade dun pobo nunha situación sociohistórica determinada.
Máis próximo á tradición filosófica continental, Óscar Parcero Oubiña pondera o fenómeno do humor como limiar, é dicir, como unha especie de non-lugar entre outros ou como un lugar de non doado acomodo. Revisa a interpretación que fai De la Vega de Nietzsche, Schopenhauer, Bergson…, e loa a súa interpretación da novela cervantina, que ben podería ser merecente da interlocución de especialistas de tanto prestixio como Iffland. Lamenta, con todo, a escasa atención dedicada por Cilistro a Kierkegaard e mesmo o desacerto de telo despachado nunha frase na que cualifica o dinamarqués de home nada humorista.
Quen asina esta introdución, regresa ao Lugo dos faladoiros de Cilistro e Fole, o Lugo do Círculo das Artes e do diario El progreso, en que a fantasía de Fole forxa o personaxe de Don Fabulón, estrambótico humorista que, igual que Cilistro, desenvolve unha teoría sobre o humor a partir do desdobramento do eu. Reconstrúe tamén as claves, tanto filosóficas como interdisciplinarias, d’O segredo do humor e distánciase da apropiación que Cilistro fai da interpretación heideggeriana da época moderna.
María Xesús Lama López apunta cara á fecundidade do pensamento de Fernández de la Vega sobre o humor, que pode inspirar unha relectura de Rosalía, considerando a presenza deste na obra da nosa poeta máis universal. Subliña a aproximación tanto de Cilistro coma da Rosalía de El caballero de las botas azules a O Quixote baixo a óptica dun humorismo solidario, humilde, caritativo e humanizante. No tocante á lírica rosaliana, analiza o terceiro cantar de Cantares gallegos e o poema “Xan”, de Follas novas, achegándonos por tras destas composicións a presenza dese sorriso rosaliano tan rico en matices reflexivos, que ben podería encarnar aquilo sobre o que Celestino filosofa.
Convidamos os lectores e as lectoras a mergullárense nestas letras dedicadas a Cilistro, acollidas xenerosamente por este número de GRIAL, pero non queremos renunciar a unha arela de arraigo forte, e que en realidade é o que nos move a publicar este conxunto de traballos: queremos unhas Letras Galegas para Celestino Fernández de la Vega, unhas Letras Galegas que lle rendan a homenaxe que merece, que lle fagan chegar o recoñecemento da nosa sociedade aos seus familiares, en particular á súa benquerida muller e compañeira de vida María Luísa Maceda, viúva de Fernández de la Vega, que xa está máis preto dos cen anos que dos noventa, que tanto quixo e tanto quere o noso filósofo e que ?ela si? merece celebrar o que non lle levou o río: sempre connosco!